Cơ hội song hành cùng thách thức

Dù Việt Nam đang hướng đến mục tiêu trở thành quốc gia công nghiệp, hiện đại trong tương lai gần, nhưng về cơ bản, ở thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn là nước nông nghiệp. Vì thế, cơ hội cho khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp rất rõ ràng.

 

Thêm nữa, trước vấn nạn thực phẩm bẩn đang hoành hành, nông sản sạch, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, chất lượng đảm bảo đang trở thành nhu cầu bức thiết. Lượng tiêu thụ đang ngày càng gia tăng, trong khi cung chưa đủ cầu. Đó là chưa kể đến cơ hội xuất khẩu nông sản sạch, an toàn, nông sản hữu cơ ra thị trường thế giới, sân chơi đầy tiềm năng đang được dẫn dắt bởi các doanh nghiệp nước ngoài được cấp phép hoạt động tại Việt Nam. Ông Nguyễn Bá Hùng - Giám đốc Công ty TNHH Liên doanh Organik Đà Lạt - cho biết: Nhu cầu thực phẩm hữu cơ trên thị trường thế giới đang rất lớn, mở ra cơ hội xuất khẩu tốt cho các công ty trong nước.

 

Nhu cầu tiêu thụ nông sản sạch, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng ngày càng tăng

 

Bên cạnh đó, trong 5 năm gần đây, lĩnh vực nông nghiệp cũng nhận được nhiều hơn những hỗ trợ từ Chính phủ, góp phần thu hút các nhà đầu tư đổ tiền vào nông nghiệp, cho dù những chính sách hỗ trợ này chưa xứng đáng với tiềm năng cũng như đem lại hiệu quả như mong đợi. Nhờ đó, nguồn vốn ngoại, nhất là từ Nhật Bản tìm đến lĩnh vực nông nghiệp có xu hướng gia tăng.

 

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đang có kế hoạch đầu tư vào nông nghiệp Việt Nam, mang đến cơ hội cho nhiều startup và doanh nghiệp Việt trong lĩnh vực này. Không chỉ các doanh nghiệp, Tổ chức Xúc tiến Mậu dịch Nhật Bản (JETRO) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cũng cho biết sẽ tăng hợp tác với các đối tác Việt Nam để xây dựng chuỗi giá trị, qua đó xúc tiến đầu tư vào nông nghiệp Việt Nam. Ông Tsuno Motonori - Trưởng đại diện JICA tại Việt Nam - cho biết: Cơ quan này sẽ tăng cường hỗ trợ tín dụng, dưới dạng vốn vay ODA cho nông nghiệp Việt Nam.

 

Tất cả đang mở ra cơ hội cho các nhà khởi nghiệp Việt trong lĩnh vực giàu tiềm năng này. Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội, startup nông nghiệp sạch cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Bỏ qua những rào cản đang ngăn bước startup Việt phát triển như thiếu hệ sinh thái khởi nghiệp, thủ tục hành trình còn rườm rà, chưa có hành làng pháp lý hoàn chỉnh cho thị trường khởi nghiệp phát triển... startup nông nghiệp sạch còn phải đối mặt với nhiều thách thức xuất phát từ nội tại.

 

Trước tiên phải kể đến thu nhập của người dân còn thấp và dân trí chưa cao, khiến việc nâng cao nhận thức cho cộng đồng về giá trị của nông nghiệp sạch, nông sản hữu cơ gặp không ít khó khăn. Cùng với đó, dù đang diễn ra sự thay đổi đáng kể về tập quán canh tác, nhưng thay đổi về tư duy vẫn chậm chạp. Hầu hết người tiêu dùng vẫn thích đi chợ mua thực phẩm tươi sống như gà, vịt về tự giết mổ với quan niệm như thế sẽ có thực phẩm sạch và an toàn để ăn. Trong khi việc con gà, con vịt được nuôi như thế nào cũng tác động không nhỏ đến chất lượng thực phẩm. Để thay đổi tư duy này lại không đơn giản.

 

Ngoài ra, startup nông nghiệp sạch đòi hỏi vốn đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn dài, điều kiện vay và nhận hỗ trợ vốn gặp nhiều khó khăn. Thêm nữa, đa số bạn trẻ không thích “chân lấm, tay bùn” như thế hệ cha ông họ từng phải trải qua. Đó là những thách thức không nhỏ cho sự phát triển của startup nông nghiệp sạch.

 

Những mô hình cần được nhân rộng

Dù còn nhiều khó khăn, nhưng điều đó không thể cản bước những người dám nghĩ, dám làm dấn thân vào lĩnh vực đầy khó khăn: startup nông nghiệp sạch.

 

Mô hình trồng rau sạch hữu cơ

 

Từng giữ chức giám đốc điều hành cho một công ty công nghệ thông tin, nhưng Lê Nguyệt Minh (sinh năm 1987) đã quyết định rẽ sang hướng đi mới: cung cấp giải pháp trồng rau sạch cho các hộ gia đình khi cô nhận thấy vệ sinh thực phẩm ở Việt Nam đang ở mức báo động, nhất là mặt hàng rau sạch. Để hiện thực hóa mục tiêu ngày càng có nhiều gia đình thu hoạch thực phẩm sạch ngay trong ngôi nhà của họ, Nguyệt Minh đã tìm hiểu nhiều phương pháp canh tác khác nhau để rồi nhận thấy mô hình Aquaponics phù hợp với sản xuất rau hữu cơ quy mô nhỏ. Đây là mô hình được nghiên cứu bởi các nhà khoa học người Mỹ và được nhóm nghiên cứu thực hiện tại TP.HCM. Thế là sau khi học xong khóa MBA tại Anh trở về nước vào cuối năm 2015, Nguyệt Minh liên lạc với nhóm dự án nhằm nhân rộng mô hình Aquaponics đến các hộ gia đình miền Bắc.

 

Khi triển khai dự án, Minh Nguyệt gặp nhiều khó khăn do người tiêu dùng hoàn toàn xa lạ với hệ thống Aquaponics. Đã vậy, thời tiết miền Bắc khiến nhiều gia đình tại Hà Nội sử dụng mái tôn chống mưa nắng ở tầng thượng, gây khó khăn cho việc triển khai dự án Aquaponics. Song Minh Nguyệt đã dần thuyết phục và tìm được lượng khách hàng nhất định để cung cấp cho những “người nông dân cày đường nhựa” giải pháp trồng rau sạch, an toàn cho sức khỏe. Hiện tại, chi phí đầu tư hệ thống Aquaponics khoảng 10-20 triệu đồng, đảm bảo cung cấp đủ rau cho hộ gia đình. Ngoài ra, dự án này cũng sẽ cung cấp bảng rau theo mùa vụ trong 12 tháng hay hạt giống, cá con trong lần đầu tiên cho các hộ gia đình.

 

Cũng với mong muốn đưa thực phẩm sạch ra thị trường, startup Hellomam đã trở thành cầu nối từ trang trại đến bàn ăn của người tiêu dùng. Các sản phẩm của Công ty Cổ phần Dịch vụ thực phẩm sạch Hellomam có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, được kiểm soát chất lượng bằng cách giám sát quy trình và các tiêu chuẩn kỹ thuật do các chuyên viên kỹ sư của công ty đảm nhận theo tiêu chuẩn GAP, rồi phân phối đến người tiêu dùng thông qua kênh bán hàng online và giao hàng theo khung giờ khách hàng đặt trước. Hellomam cũng được đánh giá cao khi sở hữu bộ máy quản trị chuyên nghiệp với hệ thống KPIs đầy đủ và rõ ràng. Nhờ đó, Hellomam đã trở thành một trong số ít doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực nông sản sạch nhận được sự quan tâm đặc biệt của nhà đầu tư. Bằng chứng là Hellomam đã kêu gọi thành công 4 triệu USD vốn đầu tư từ Công ty Quản lý quỹ SSI. Không chỉ có vậy, việc đầu tư vào hệ thống quản trị này đã giúp cho Hellomam có được những khách hàng trung thành.

 

 

Bên cạnh Hellomam, Naturally Việt Nam là startup nông nghiệp chuyên cung cấp những sản phẩm nông nghiệp sạch, an toàn và có nguồn gốc xuất xứ của Việt Nam được báo chí Mỹ ca ngợi. Người khởi xướng startup này là Mai Gautier. Động lực để cô khởi nghiệp trong lĩnh vực này xuất phát từ những vấn đề mà Mai Gautier gặp phải liên quan đến thực phẩm bẩn khi nuôi đứa con đầu lòng. Cùng thời điểm này, người tiêu dùng Việt bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến nguồn gốc thực phẩm trước vấn nạn thực phẩm bẩn đang gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Hiện tại, Naturally Việt Nam nhập sản phẩm từ 6 trang trại ở Sóc Sơn do công ty hỗ trợ xây dựng. Những trang trại gia súc do các bác sĩ thú y giám sát. Các sản phẩm bán tại Naturally Việt Nam đều dễ dàng tra cứu nguồn gốc và quy trình nuôi trồng. Những thông tin này được Naturally Việt Nam đưa lên bao bì cũng như đào tạo cho nhân viên hiểu về sản phẩm để họ có thể trả lời mọi câu hỏi của khách hàng. Hiện tại, Naturally Vietnam đang vận hành cửa hàng rau củ trực tuyến, nơi người mua có thể truy cập thông qua website để đặt hoa quả tươi, thịt chọn từ hơn 300 sản phẩm khác nhau. Dù chưa đạt chuẩn quốc tế cho các sản phẩm hữu cơ do vấn đề ô nhiễm không khí và nước tại Hà Nội, nhưng Mai Gautier luôn chú trọng truyền đạt kiến thức cho nông dân về cách thức sử dụng phân bón hữu cơ để có được nguồn nông sản sạch cung cấp cho người tiêu dùng.

 

Dù startup nông nghiệp sạch ở Việt Nam mới ở trong giai đoạn sơ khai, nhưng những thành công bước đầu của Hellomam, Naturally Việt Nam hay mô hình trồng rau sạch Aquaponics rất đáng ghi nhận và cần được khuyến khích. Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đưa ra lời khuyên với các bạn trẻ có ý định khởi nghiệp trong lĩnh vực này rằng: Nên bắt đầu bằng những dự án nhỏ, để tồn tại, tích lũy rồi sau đó mới nghĩ đến việc phát triển mở rộng thị trường. Đừng vội nghĩ đến những điều to tát (nếu điều kiện chưa cho phép) để rồi lại nản trí trước những khó khăn xuất hiện trong quá trình khởi nghiệp.

 

 

Xem thêm:

Thực phẩm sạch thì phải đắt? Startup Thrive Market nói rằng Không